نظریه تخریب خلاق که امسال فیلیپ آگیون (Philippe_Aghion) به‌خاطر بسط آن و کارهای تجربی در زمینه رشد درون‌زا بر پایه نوآوری برنده جایزه نوبل اقتصاد شد، در بنیاد فکری خود به‌طور مستقیم با مفاهیم مطرح‌شده در کتاب چگونه به اقتصاد بیندیشیم اثر پِر بایلوند ارتباط دارد. هر دو دیدگاه، اقتصاد را نه به‌عنوان یک وضعیت ایستا بلکه به‌عنوان فرآیندی پویا از نوآوری، رقابت، و تحول مداوم می‌نگرند.
در کتاب بایلوند، فصل مربوط به «نیروی محرکه بازار» (The Driving Force) توضیح می‌دهد که کارآفرینان موتور حرکت اقتصادند. آنان با تصور کالاها و فرایندهای جدید، وضع موجود را به چالش می‌کشند و ارزش‌های تازه‌ای خلق می‌کنند. این فرآیند، به تعبیر بایلوند، همان چیزی است که جوزف شومپیتر آن را «تخریب خلاق» نامید، فرآیندی که در آن نوآوری‌های کارآفرینانه ساختارهای قدیمی را از بین می‌برند و ساختارهای جدید با ارزش بیشتر جای آن‌ها را می‌گیرند. بایلوند توضیح می‌دهد که هیچ‌کس تصمیم نمی‌گیرد «اسب و درشکه» را نابود کند، بلکه مصرف‌کنندگان به‌صورت داوطلبانه به سمت کالاهایی می‌روند که ارزش بالاتری برایشان ایجاد می‌کند؛ همان‌گونه که در قرن بیستم خودرو جایگزین درشکه شد.
اما تفاوت مهم میان آگیون و بایلند در این است که آگیون این فرآیند را در چارچوب مدل‌های رشد درون‌زا و داده‌محور تحلیل می‌کند. او با همکاری پیتر هاویت نشان داد که تخریب خلاق، موتور اصلی رشد اقتصادی است زیرا نوآوران جدید با بهبود فناوری‌ها موجب بهره‌وری بیشتر می‌شوند و در نتیجه بنگاه‌های قدیمی‌تر حذف می‌شوند. از نظر آگیون، سیاست‌های عمومی مؤثر باید رقابت و نوآوری را هم‌زمان تشویق کنند تا تخریب خلاق به رشد پایدار و فراگیر بینجامد.
در مقابل، بایلوند (بر مبنای سنت مکتب اتریش) این فرآیند را غیرقابل‌پیش‌بینی و ناشی از کنش‌های فردی و ذهنی کارآفرینان می‌داند، نه نتیجه برنامه‌ریزی یا مدل‌سازی. برای او، تخریب خلاق صرفاً یک پدیده آماری یا کلان نیست بلکه جوهره «فرآیند بازار» است که از تعامل آزاد کنشگران، خطاها، کشف‌ها و یادگیری مداوم شکل می‌گیرد.
بنابراین می‌توان گفت:
در نظریه آگیون، تخریب خلاق منبع رشد فناورانه و قابل‌مدیریت است.
در دیدگاه بایلند، تخریب خلاق پیامد طبیعی و خودجوش فعالیت کارآفرینانه است که ارزش را بازتعریف می‌کند.
هر دو در یک نکته اشتراک دارند: نوآوری و کارآفرینی، ذات پویایی اقتصادند؛ اقتصاد واقعی نه مجموعه‌ای از تعادل‌ها، بلکه میدان مداوم آفرینش، خطا و جایگزینی است.
کتاب چگونه به اقصاد بیندیشیم
✍️نویسنده: پر بایلوند
📖 ترجمه و مقدمه مکتب اتریش: سید امیرحسین علوی‌فر
