
معرفی کلی
شرکت پتروشیمی خراسان یکی از بزرگترین واحدهای صنعتی کشور در زمینه تولید مواد شیمیایی است که در منطقه بجنورد، مرکز استان خراسان شمالی، با مساحتی بالغ بر ۲۰۴ هکتار واقع شده است. این شرکت از مهمترین طرحهای زیربنایی کشور بهشمار میرود که در سال ۱۳۷۱ به تصویب رسید و فاز اول آن در سال ۱۳۷۵ به بهرهبرداری رسید. (ویکی پدیا 1)
تاریخچه تأسیس
شروع ایده و حمایت اولیه (قبل از ۱۳۶۸):
به دلیل کمبود تولید آمونیاک و کود شیمیایی در کشور در دوران جنگ، مردم و مسئولان استان خراسان خواهان تأسیس یک مجتمع تولید کود شیمیایی شدند. با توجه به وجود منابع خوراک مانند پالایشگاههای خانگیران و سرخس، تصمیم بر توسعه صنعت کود شیمیایی در خراسان گرفته شد. آستان قدس رضوی نیز از این طرح حمایت کرد و برای تأمین ارز اعلام آمادگی نمود، اما تا پایان جنگ، این تصمیم اجرایی نشد. (کتاب تاریخ پتروشیمی ایران... 5)
انتخاب محل اولیه و نهایی (۱۳۶۷ تا ۱۳۶۹):
ابتدا زمینی در ۳۵ کیلومتری مشهد انتخاب شد اما به دلیل نزدیکی بیش از حد به شهر، این محل تأیید نشد. سپس پیشنهاد بجنورد مطرح و پذیرفته شد. زمینی به وسعت ۲۰۴ هکتار در کیلومتر ۱۷ جاده مشهد به بجنورد برای ساخت انتخاب شد. (کتاب تاریخ پتروشیمی ایران... 5)
تأسیس رسمی شرکت (۱۳۶۹):
در تیر ۱۳۶۹، شرکت پتروشیمی خراسان (سهامی خاص) با سرمایه اولیه ۱۰۰ میلیون ریال در اداره ثبت شرکتها و مؤسسات غیرتجاری تهران به ثبت رسید. (کتاب تاریخ پتروشیمی ایران... 5)
سرمایهگذاری و تأمین منابع مالی:
در ۱۸ شهریور ۱۳۶۹، تفاهمنامهای سهجانبه بین شرکت ملی صنایع پتروشیمی، بانک مرکزی و بانک سوسیته ژنرال فرانسه برای تأمین مالی طرحهای مختلف از جمله کود شیمیایی خراسان امضا شد. (کتاب تاریخ پتروشیمی ایران... 5)
سرویسهای جانبی مجتمع:
پتروشیمی خراسان در کنار سایر مجتمعهای پتروشیمیایی در برنامههای نوسازی و توسعه شرکت ملی صنایع پتروشیمی بین سالهای ۱۳۶۹ تا ۱۳۷۱ حضور داشته و دارای سرویسهای جانبی اختصاصی نیز بوده است. (کتاب تاریخ پتروشیمی ایران... 5)
محصولات اصلی شرکت پتروشیمی خراسان
شرکت پتروشیمی خراسان تولیدکننده سه محصول کلیدی در صنعت پتروشیمی است:
- آمونیاک
- اوره
- کریستال ملامین
- همچنین این مجتمع دارای واحد تولید ازت مایع نیز میباشد که در صنایع مختلف بهویژه برای مصارف صنعتی و پزشکی کاربرد دارد.(https://khpc.ir 2)
خوراک مصرفی
خوراک اصلی این مجتمع گاز طبیعی است که میزان مصرف سالانه آن در دو واحد اصلی اوره و آمونیاک به شرح زیر است:
- خوراک این واحد حدود 348 میلیون متر مکعب گاز طبیعی بوده که توسط شرکت ملی گاز ایران تامین می گردد.(https://www.nipc.ir 4)
بررسی آنالیز محصولات و دستگاههای مورد استفاده
آمونیاک

- کاربردها:
آمونياك به عنوان يكي از محصولات اين مجتمع در توليد بسياري از محصولات نهايي مانند اوره – اسيد نيتريك – هيدرازين – يورتان الياف مصنوعي اكريلونيتريل– اتيلن دي آمين– رنگ ها – مواد منفجره ملامين و سيال مبرد در سيكل هاي تبريد كاربرد دارد.
اهداف آنالیز:
- تعیین خلوص
- اندازهگیری یون آمونیوم (⁺NH₄)
- شناسایی ناخالصیهای فلزی و گازی
دستگاههای مورد استفاده:
- UV-Vis Spectrophotometer: برای سنجش آمونیاک و آنیونها مانند نیترات
- Ion Meter for Ammonia: اندازهگیری اختصاصی یون آمونیوم
- Atomic Absorption Spectrometer: تعیین عناصر فلزی سنگین
- Gas Chromatograph (GC): آنالیز گازهای همراه و ناخالصیهای فرار
- Karl Fischer Titrator: سنجش دقیق رطوبت
- FT-IR Spectrometer: شناسایی گروههای عاملی خاص
(کتاب آزمونها و تجهیزات تخصصی آزمایشگاهی در صنعت پتروشیمی ایران 3)
اوره

- کاربردها:
اين محصول در توليد كودهاي شيميايي _ رزين هاي اوره فرم آلدهيد كاربرد دارد. از ميان عناصر شناخته شده در طبيعت ، ازت (N) ، فسفر (P) و پتاسيم (K) بيشتر از بقيه در رشد گياهان موثرند و از اين رو بعضي تركيبات حاوي اين عناصر بعنوان كود شيميايي در كشاورزي مصرف مي شوند .
اهداف آنالیز:
- تعیین درصد نیتروژن
- بررسی ناخالصیهای فلزی
- سنجش ترکیبات آلی
- اندازهگیری رطوبت
دستگاههای مورد استفاده:
- UV-Vis Spectrophotometer: برای آنالیز نیتروژن و آنیونها
- Atomic Absorption: اندازهگیری فلزات سنگین
- TOC Meter: بررسی میزان مواد آلی
- FT-IR: آنالیز ساختار شیمیایی و گروههای عاملی
- Karl Fischer: سنجش دقیق رطوبت
(کتاب آزمونها و تجهیزات تخصصی آزمایشگاهی در صنعت پتروشیمی ایران 3)
کریستال ملامین

- کاربردها:
اين محصول در توليد رزين ها از جمله رزين ملامين، فرم آلدئيد جهت توليدانواع روكشها، توليد پارچه هاي نسوز (پيروفسفات ملامين)، بازدارنده كدري و باكتري زدا در شوينده ها ( ملامين كلردار)، استفاده در صنايع نساجي ، پوشش دهي سطوح، چسبهاي چوب، چسبهاي واترپروف، لامينه ها و روكشهاي دكوراسيون، صنعت كاغذ سازي، چرم سازي و لاستيك كاربرد دارد.
اهداف آنالیز:
- بررسی خلوص و ساختار کریستالی
- شناسایی گروههای عاملی
- آنالیز ناخالصیهای آلی و فلزی
دستگاههای مورد استفاده:
- FT-IR: بررسی ساختار مولکولی
- Atomic Absorption: تعیین عناصر فلزی
- TOC Meter: آنالیز ناخالصیهای آلی
- UV-Vis: بررسی ترکیبات رنگزا
- Karl Fischer: اندازهگیری دقیق رطوبت
(کتاب آزمونها و تجهیزات تخصصی آزمایشگاهی در صنعت پتروشیمی ایران 3)
نتیجهگیری
شرکت پتروشیمی خراسان به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان مواد شیمیایی در کشور، نقش بسزایی در تأمین نیازهای صنایع داخلی و صادرات محصولات پتروشیمی دارد. تولید محصولات کلیدی همچون آمونیاک، اوره و کریستال ملامین در این مجتمع، با بهرهگیری از خوراک گاز طبیعی و رعایت دقیق استانداردهای کیفی انجام میگیرد.
با استفاده از تجهیزات پیشرفته آزمایشگاهی و بهرهگیری از روشهای نوین آنالیز شیمیایی، کنترل کیفیت محصولات در این مجتمع با دقت بسیار بالا انجام میشود. دستگاههایی نظیر طیفسنج UV-Vis، جذب اتمی (AAS)، کروماتوگرافی گازی (GC)، دستگاه FT-IR، تیتراتور Karl Fischer و دستگاه TOC، تضمینکنندهی صحت دادههای آزمایشگاهی و انطباق محصولات با استانداردهای جهانی هستند.
توجه ویژه این شرکت به کنترل کیفیت، آنالیز دقیق ناخالصیها، و پایش مداوم فرآیندهای تولید، نشاندهندهی تعهد آن به تولید محصولات باکیفیت، رقابتپذیر در بازارهای جهانی و سازگار با الزامات زیستمحیطی است. این ویژگیها، شرکت پتروشیمی خراسان را به یکی از بازیگران کلیدی و قابل اعتماد صنعت پتروشیمی کشور تبدیل کرده است.
تجهیزات پیشنهادی شرکت آرتین آزما در حوزه آنالیز محصولات پتروشیمی
با توجه به اهمیت دقت، سرعت و قابلیت اطمینان در فرآیندهای آنالیز و کنترل کیفیت محصولات پتروشیمی، انتخاب تجهیزات آزمایشگاهی مناسب نقش کلیدی در بهینهسازی عملکرد آزمایشگاهها دارد. شرکت آرتین آزما، به عنوان نماینده انحصاری برندهای معتبر بینالمللی در ایران، با بهرهگیری از دانش فنی و تجربه تخصصی در حوزه تجهیزات آنالیتیکال، مجموعهای از دستگاههای پیشرفته و متناسب با نیازهای صنایع پتروشیمی را پیشنهاد میدهد. در ادامه، برخی از این تجهیزات معرفی میگردند.
- GC (Gas Chromatograph): برای آنالیز دقیق گازهای همراه در ازت مایع و آمونیاک و شناسایی ترکیبات فرار بهکار میرود.

- Atomic Absorption: کاربرد گسترده در تعیین فلزات سنگین در همه محصولات شیمیایی دارد.

- TOC Meter: ابزار دقیق برای سنجش مواد آلی محلول در محصولات مانند اوره و ملامین.

- FT-IR: مناسب برای شناسایی گروههای عاملی و ساختارهای مولکولی.

- UV-Vis: برای بررسی ترکیبات آلی و آنیونهایی مانند نیترات و نیتریت.

- Ion Meter for Ammonia: مختص آنالیز یون آمونیوم (⁺NH₄).

- COD/BOD Analyzers: در صورت نیاز برای بررسی آلودگیهای زیستمحیطی در پسابها یا محصولات جانبی.
- Karl Fischer: دقیقترین روش برای سنجش رطوبت در نمونههای جامد و مایع.

- Flash Point Analyzer: دستگاهی برای بررسی ایمنی ترکیبات اشتعالپذیر، بهویژه ازت مایع

- Moisture Analyzer: پایش لحظهای رطوبت در جریان تولید.
