معرفی کلی
شرکت پتروشیمی بندر امام خمینی (BIPC) یکی از قدیمیترین، بزرگترین و یکپارچهترین مجتمعهای پتروشیمی ایران است که در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی بندر امام (ماهشهر، استان خوزستان) قرار دارد.
این مجتمع بر روی زمینی به وسعت حدود ۲۷۰ هکتار در ضلع شمالغربی خلیج فارس واقع شده و به شبکههای حملونقل جادهای، ریلی و دریایی دسترسی دارد.
موقعیت جغرافیایی
شرکت پتروشیمی بندر امام، در زمینی به مساحت حدود ۲۷۰ هکتار،در ضلع شمال غربی خلیج فارس در استان خوزستان به فاصله ۱۶۰ کیلومتری جنوب شرقی اهواز و ۸۴ کیلومتری شرق آبادان در منطقه بندر امام خمینی(ره) قراردارد.
سهولت دسترسی به خوراک ، سوخت و مواد اولیه استفاده از امکانات جاده ای شبکه راه آهن و حمل و نقل دریایی،وجود فرودگاه،دسترسی به آب مورد نیاز و همچنین کـمک به توسـعه و عمران استـان خوزستان به عنوان قطـب صنعت پتروشیمی در کشور، علاوه بر این ایجاد ارزش افزوده و جلوگیری ازسوزانیده شدن گازهای همراه نفت ویژگیهایی است که انتخاب این مکان را توجیه می نماید.
زمینههای شکلگیری و انتخاب منطقه ماهشهر
منطقه ماهشهر (بندر معشور سابق) به دلیل دسترسی به آبهای آزاد، نزدیکی به منابع عظیم نفت و گاز جنوب، وجود بندر، خطوط لوله و زیرساختهای حملونقل، از دهه ۱۳۴۰ بهعنوان یکی از قطبهای بالقوه توسعه صنایع نفت و پتروشیمی ایران مطرح شد.
احداث بندر شاهپور، راهآهن سراسری و توسعه تأسیسات نفتی، این منطقه را به یکی از مهمترین کانونهای صنعتی کشور تبدیل کرد.
آغاز پروژه ایران–ژاپن و تولد پتروشیمی بندر امام (۱۳۵۰)
قرارداد احداث مجتمع پتروشیمی ایران–ژاپن (بندر امام) در ۲۷ مهر ۱۳۵۰ میان شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران و کنسرسیومی از پنج شرکت بزرگ ژاپنی به رهبری «میتسویی» منعقد شد. این پروژه یکی از بزرگترین طرحهای صنعتی خاورمیانه بهشمار میرفت و هدف آن ایجاد یک مجتمع یکپارچه تولید مواد پایه پتروشیمی شامل الفینها و محصولات پاییندستی بود.
انقلاب اسلامی و توقف پروژه
با وقوع انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، شرکتهای ژاپنی ایران را ترک کردند. پس از آن، علیرغم مذاکرات متعدد برای بازگشت طرف خارجی، پروژه عملاً متوقف شد. در این دوره، کارکنان ایرانی تنها وظیفه نگهداری از تجهیزات و تأسیسات نیمهکاره را بر عهده داشتند و هزینههای سنگین مجتمع بهطور کامل توسط شرکت ملی صنایع پتروشیمی تأمین میشد.
جنگ تحمیلی و آسیبهای گسترده (۱۳۵۹–۱۳۶۷)
در طول جنگ ایران و عراق، مجتمع پتروشیمی بندر امام بارها هدف بمباران قرار گرفت. بسیاری از واحدها، مخازن، خطوط لوله و اتاقهای کنترل دچار تخریب جدی شدند. با این حال، نیروی انسانی متخصص مجتمع نقش مهمی در حفظ حداقلی تأسیسات و جلوگیری از نابودی کامل پروژه ایفا کرد و تجربهای ارزشمند برای مهندسان ایرانی رقم خورد.
بازسازی و راهاندازی پس از جنگ
پس از پایان جنگ، بازسازی پتروشیمی بندر امام بهعنوان یکی از اولویتهای اصلی دولت سازندگی در برنامه اول توسعه (۱۳۶۸–۱۳۷۲) قرار گرفت. با اتکا به توان داخلی، استفاده از تجربه بازسازی پالایشگاه آبادان و همکاری محدود شرکتهای خارجی، واحدهای مختلف بهتدریج بازسازی و راهاندازی شدند. این دوره نقطه عطفی در خودکفایی فنی صنعت پتروشیمی ایران بهشمار میرود .
توسعه ساختاری و تفکیک شرکتها (اواخر دهه ۱۳۷۰)
با گسترش حجم فعالیتها و پیچیدگی مأموریتها، در سال ۱۳۷۷ تصمیم گرفته شد ساختار متمرکز مجتمع بندر امام تغییر کند. در نتیجه، پنج شرکت مستقل شامل خوارزمی، فرآورش، کیمیا، بسپاران و آبنیرو از دل این مجتمع شکل گرفتند. این اقدام، پتروشیمی بندر امام را از یک مجتمع صرفاً تولیدی به یک هاب صنعتی چندشرکتی تبدیل کرد.
نقش راهبردی در صنعت پتروشیمی ایران
پتروشیمی بندر امام بهعنوان یکی از دو نقطه عطف اصلی تاریخ صنعت پتروشیمی ایران (در کنار پتروشیمی اراک) شناخته میشود. این مجتمع نقش کلیدی در تأمین خوراک واحدهای پاییندستی، توسعه منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی ماهشهر و شکلگیری شرکتهایی نظیر پتروشیمی امیرکبیر ایفا کرده است .
خوراک مجتمع پتروشیمی بندر امام
خوراک مصرفی پتروشیمی بندر امام ترکیبی از خوراکهای گازی و مایع است که عمدتاً از منابع داخلی صنعت نفت و گاز کشور تأمین میشود. این تنوع خوراک، امکان تولید طیف گستردهای از محصولات پایه و میانی را فراهم کرده است.
خوراکهای اصلی مجتمع شامل:
- اتان
- برشهای سبک و سنگین هیدروکربنی (NGL، رافینیتها)
- نفتا
- گاز طبیعی
- نمک و آب (برای واحدهای کلرآلکالی)
خوراکها از طریق شبکه خطوط لوله سراسری، تأسیسات بندری و مخازن ذخیرهسازی به واحدهای فرایندی منتقل میشوند. پتروشیمی بندر امام همچنین نقش هاب توزیع خوراک برای مجتمعهای پاییندستی منطقه ویژه اقتصادی ماهشهر را ایفا میکند.
محصولات و ظرفیت تولید
شرکت پتروشیمی بندرامام در زمینه تولید انواع مواد شیمیایی، آروماتیکها، پلیمرها و الپیجی فعالیت میکند. این شرکت بزرگترین تولید کننده سه زنجیره الفین ها، آروماتیک ها و کلر آکالی در کشور ایران می باشد.
برخی از مهمترین تولیدات این شرکت عبارتند از؛ اتیلن، پروپیلن پلیمر گرید، پلی اتیلن سبک، پلی اتیلن سنگین، گاز مایع، پنتان به بالا، اتان، بنزین پیرولیز، ترکیبات چهار کربنه، سود سوزآور، اتیلن دی کلراید، وینیل کلراید منومر، لاستیک مصنوعی، پلی وینیل کلراید، بنزن، مخلوط زایلینها، متیل ترسی بوتیل اتر و رافینیت.
خوراک ورودی به مجتمع پتروشیمی بندر امام
خوراک مصرفی مجتمع پتروشیمی بندر امام از منابع متنوع داخلی و خارجی تأمین میشود و شامل خوراکهای هیدروکربنی، مایعات و مواد شیمیایی است که نقش اساسی در فرآیندهای تولیدی مجتمع دارند.
نوع خوراک | مقدار مصرف سالانه | محل تأمین |
NGL | ۳٫۳ میلیون تن در سال | مناطق نفتخیز جنوب |
نفتا | ۱ میلیون تن در سال | پالایشگاه آبادان |
مخلوط زایلین | ۷۲ هزار تن در سال | واردات |
آب دریا | ۲۱ میلیون مترمکعب در سال | خلیج فارس |
متانول | ۱۷۶ هزار تن در سال | پتروشیمی فنآوران |
استایرن | ۸ هزار تن در سال | پتروشیمی پارس |
محصولات اصلی
خوراک و سوخت
محصولات آروماتیکی
محصولات پلیمری
محصولات شیمیایی
۱. خوراک و سوخت مجتمع پتروشیمی بندر امام
ردیف | نام محصول | نام لاتین | ظرفیت تولید (تن/سال) |
1 | اتان | Ethane | 1,009,000 |
2 | پروپان | Propane | 1,960,000 |
3 | بوتان | Butane | 1,574,000 |
4 | پنتان پلاس | +Pentane | 1,415,000 |
5 | رافینیت C4 | Raffinate C4 | 30,500 |
6 | رافینیت آروماتیک C5 | Aromatic C5 Raffinate | 265,000 |
7 | LPG آروماتیک | Aromatic LPG | 110,000 |
8 | بنزین پیرولیز | Pyrolysis Gasoline | 130,000 |
9 | نفت کوره | Mazut | 216,000 |
10 | MTBE | MTBE | 500,000 |
۲. محصولات آروماتیکی
ردیف | نام محصول | نام لاتین | ظرفیت تولید (تن/سال) |
1 | بنزن | Benzene | 66,000 |
2 | تولوئن | Toluene | 166,500 |
3 | مخلوط زایلینها | Mixed Xylene | 214,500 |
4 | پارازایلین | p-Xylene | 180,000 |
5 | آروماتیک C9 | C9 Aromatics | 88,000 |
۳. محصولات پلیمری
ردیف | نام محصول | نام لاتین | ظرفیت تولید (تن/سال) |
1 | پلیاتیلن سنگین | HDPE | 150,000 |
2 | پلیاتیلن سبک | LDPE | 100,000 |
3 | پلیوینیل کلراید | Polyvinyl Chloride (PVC) | 175,000 |
4 | لاستیک مصنوعی | Synthetic Rubber | 40,000 |
۴. محصولات شیمیایی
ردیف | نام محصول | نام لاتین | ظرفیت تولید (تن/سال) |
1 | اتیلن | Ethylene | 411,000 |
2 | پروپیلن گرید شیمیایی | PP Chemical Grade | 118,000 |
3 | پروپیلن گرید پلیمری | PP Polymer Grade | 64,000 |
4 | بوتادین 1 و 3 | 1,3-Butadiene | 26,000 |
5 | برش C4 | C4 Cut | 88,000 |
6 | وینیل کلراید منومر | Vinyl Chloride Monomer (VCM) | 180,000 |
7 | اتیلن دیکلراید (مستقیم) | EDC (Direct) | 300,000 |
8 | اتیلن دیکلراید (اکسی) | EDC (Oxy) | 140,000 |
9 | اسید کلریدریک | Hydrochloric Acid | 632,000 |
10 | آب ژاول | Bleach (Sodium Hypochlorite) | 6,600 |
پتروشیمی بندر امام با تولید همزمان خوراکهای هیدروکربنی، محصولات آروماتیکی، پلیمری و شیمیایی و ظرفیت چندمیلیونتنی در سال، یکی از کاملترین مجتمعهای مادر پتروشیمی ایران محسوب میشود و نقشی کلیدی در تأمین خوراک و مواد اولیه صنایع پاییندستی کشور ایفا میکند.
کاربردهای اصلی محصولات پتروشیمی بندر امام
محصولات پتروشیمی بندر امام در طیف گستردهای از صنایع مصرف میشوند و نقش مهمی در تأمین مواد اولیه صنایع پاییندستی کشور دارند. پلیاتیلن سنگین عمدتاً در تولید لوله و کابل، کیسههای مقاوم پلاستیکی، بشکهها و مخازن حمل مواد شیمیایی و غذایی به کار میرود.
پلیاتیلن سبک برای تولید فیلمهای نایلونی، کیسههای پلاستیکی، روکش کابل، ظروف پلاستیکی، لوازم خانگی و تجهیزات آبیاری استفاده میشود.
پلیپروپیلن در ساخت انواع وسایل خانگی و آشپزخانه، لوازمالتحریر، اسباببازی، بستهبندی مواد غذایی و قطعات خودرو کاربرد دارد. پیویسی یکی از محصولات پرمصرف این مجتمع است که در صنایع ساختمانی مانند تولید لوله و اتصالات، پروفیل در و پنجره، روکش کابل و فیلمهای شفاف مورد استفاده قرار میگیرد.
لاستیک مصنوعی تولیدی این مجتمع در صنایع خودروسازی، تولید کفپوش، کفش، اسباببازی و قطعات پلاستیکی صنعتی مصرف میشود. بوتان و پنتان نیز بهعنوان خوراک واحدهای تفکیک مایعات گازی، تولید الفینها و همچنین بهعنوان سوخت کاربرد دارند.
محصولات آروماتیکی نظیر بنزن، تولوئن و زایلینها در تولید رنگ، رزین، حلالهای صنعتی، صنایع پلاستیک و تولید مواد شیمیایی پایه استفاده میشوند. بنزین پیرولیز و MTBE نیز نقش مهمی در بهبود کیفیت سوخت و افزایش عدد اکتان بنزین ایفا میکنند.
همچنین محصولات شیمیایی مانند اسید کلریدریک و آب ژاول در صنایع شیمیایی، تصفیه آب و پساب، تولید مواد شوینده و صنایع بهداشتی کاربرد گسترده دارند. در مجموع، تنوع محصولات پتروشیمی بندر امام موجب شده این مجتمع به یکی از تأمینکنندگان اصلی مواد اولیه برای صنایع مختلف کشور تبدیل شود.
فرایند تولید در پتروشیمی بندر امام
فرایند تولید در پتروشیمی بندر امام با دریافت خوراکهای متنوعی شامل NGL، نفتا، مخلوط زایلین، متانول، استایرن و آب دریا آغاز میشود. مایعات گازی (NGL) پس از ورود به واحد تفکیک مایعات گازی، به برشهایی مانند اتان، پروپان، بوتان و پنتان پلاس تفکیک میشوند.
اتان و بخشی از برشهای سبک به واحد الفین ارسال شده و در این واحد، طی فرآیند کراکینگ، محصولات پایهای نظیر اتیلن، پروپیلن، برش C4 و بنزین پیرولیز تولید میگردد. این محصولات پایه، نقش خوراک اصلی برای واحدهای پاییندستی مجتمع را ایفا میکنند و هسته اصلی زنجیره تولید را تشکیل میدهند.
اتیلن تولیدی در واحد الفین به واحدهای پلیمری منتقل شده و در واحدهای پلیاتیلن سنگین و پلیاتیلن سبک به محصولات پلیمری پرمصرف تبدیل میشود.
همچنین پروپیلن تولیدی در واحد پلیپروپیلن به گریدهای پلیمری و شیمیایی تبدیل میگردد. برش C4 نیز وارد واحد استخراج بوتادین شده و پس از جداسازی بوتادین، خوراک لازم برای تولید لاستیک مصنوعی را فراهم میکند.
همزمان، نفتا و خوراکهای آروماتیکی وارد واحد آروماتیک شده و محصولاتی نظیر بنزن، تولوئن، زایلینها و پارازایلین تولید میشوند که بخشی از آنها بهصورت محصول نهایی و بخشی بهعنوان خوراک واحدهای دیگر مصرف میگردند.
در بخش شیمیایی، آب دریا پس از استحصال نمک، خوراک واحد کلرآلکالی را تأمین میکند که در آن کلر و سود سوزآور تولید میشود. کلر تولیدی به همراه اتیلن وارد زنجیره تولید اتیلن دیکلراید (EDC) و سپس وینیل کلراید منومر (VCM) شده و در نهایت، VCM در واحدهای پاییندستی به پلیوینیل کلراید (PVC) تبدیل میشود.
در این مسیر، محصولاتی مانند اسید کلریدریک و آب ژاول نیز بهعنوان محصولات جانبی تولید میگردند. علاوه بر این، متانول ورودی به واحد MTBE منتقل شده و برای تولید افزودنی سوخت MTBE مورد استفاده قرار میگیرد.
این ساختار یکپارچه و چندزنجیرهای، پتروشیمی بندر امام را به یکی از کاملترین مجتمعهای مادر صنعت پتروشیمی کشور تبدیل کرده است.
محصولات، کاربردها، اهداف آنالیز و تجهیزات مورد استفاده
۱. بنزن (Benzene)
کاربردها:
در تولید استایرن، فنل، سیکلوهگزان، نیتروبنزن و مواد شوینده مصرف میشود.
اهداف آنالیز:
● تعیین خلوص و ترکیبات همراه (تولوئن، زایلینها)
● سنجش گوگرد، آب و رنگ
● بررسی نقطه جوش و چگالی
دستگاههای مورد استفاده:
- GC
- Sulfur Analyzer
- UV–Vis Spectrophotometer
- Karl Fischer
- Refractometer
منبع و استانداردها:
ASTM D1685، ASTM D3246، ISO 8754
۲. تولوئن (Toluene)
کاربردها:
در صنایع رنگ، رزین، چسب، حلالهای صنعتی و تولید مواد شیمیایی کاربرد دارد.
اهداف آنالیز:
● تعیین خلوص و ناخالصیهای آروماتیکی
● اندازهگیری گوگرد و آب
● بررسی محدوده تقطیر و رنگ
دستگاههای مورد استفاده:
- GC
- Distillation Unit
- Sulfur Analyzer
- Karl Fischer
- Colorimeter
استانداردها:
ASTM D850، ASTM D5453، ASTM D1209
۳. مخلوط زایلینها (Mixed Xylene)
کاربردها:
در تولید پارازایلین، صنایع رنگ، رزین و حلالها استفاده میشود.
اهداف آنالیز:
● تعیین ترکیب ایزومری (اورتو، متا، پارا)
● سنجش گوگرد و کلر
● بررسی عدد برم و رنگ
دستگاههای مورد استفاده:
- GC
- Bromine Index Analyzer
- Sulfur Analyzer
- Colorimeter
استانداردها:
ASTM D7504، ASTM D5453
۴. پارازایلین (p-Xylene)
کاربردها:
خوراک اصلی تولید PTA و PET در صنایع نساجی و بطریسازی است.
اهداف آنالیز:
● تعیین خلوص پارازایلین
● کنترل زایلینهای ایزومری
● اندازهگیری آب و گوگرد
دستگاههای مورد استفاده:
- GC
- Karl Fischer
- Sulfur Analyzer
- Density Meter
استانداردها:
ASTM D7504، ASTM D5453
۵. اتیلن (Ethylene)
کاربردها:
خوراک تولید پلیاتیلن، EDC و سایر مواد شیمیایی پایه است.
اهداف آنالیز:
● تعیین خلوص
● کنترل CO، CO₂، اکسیژن و آب
● جلوگیری از مسمومیت کاتالیستها
دستگاههای مورد استفاده:
- GC (FID/TCD)
- Dew Point Analyzer
- Moisture Analyzer
استانداردها:
ASTM D2505، ASTM D6667
۶. پروپیلن (Propylene)
کاربردها:
خوراک تولید پلیپروپیلن و مواد شیمیایی پاییندستی است.
اهداف آنالیز:
● تعیین خلوص
● کنترل ناخالصیهای C₂، C₄ و آب
● پایش ترکیبات گوگردی
دستگاههای مورد استفاده:
- GC
- Moisture Analyzer
- Sulfur Analyzer
استانداردها:
ASTM D2163، ASTM D5453
۷. پلیاتیلن سبک (LDPE)
کاربردها:
فیلم بستهبندی، کیسه پلاستیکی، روکش کابل و مصارف خانگی.
اهداف آنالیز:
● کنترل شاخص جریان مذاب (MFI)
● بررسی خواص مکانیکی
● سنجش دانسیته و نقطه نرمی
دستگاههای مورد استفاده:
- Melt Flow Indexer
- Universal Testing Machine
- Vicat Softening Tester
- Density Tester
استانداردها:
ASTM D1238، ASTM D638، ASTM D1525
۸. پلیاتیلن سنگین (HDPE)
کاربردها:
لوله و اتصالات، مخازن، ظروف بادی و قطعات تزریقی.
اهداف آنالیز:
● کنترل مقاومت مکانیکی و ESCR
● بررسی MFI و دانسیته
● اطمینان از پایداری حرارتی
دستگاههای مورد استفاده:
- MFI Tester
- Tensile Tester
- ESCR Tester
- Vicat Tester
استانداردها:
ASTM D1238، ASTM D638، ASTM D1693
۹. پلیپروپیلن (PP)
کاربردها:
قطعات خودرو، بستهبندی، لوازم خانگی و الیاف.
اهداف آنالیز:
● کنترل MFI
● بررسی استحکام و ازدیاد طول
● کنترل رطوبت
دستگاههای مورد استفاده:
- MFI Tester
- Universal Testing Machine
- Moisture Analyzer
استانداردها:
ASTM D1238، ASTM D638
.۱۰ پلیوینیل کلراید (PVC)
کاربردها:
لوله و اتصالات، روکش کابل، پروفیل ساختمانی و کفپوش.
اهداف آنالیز:
● تعیین K-Value و ویسکوزیته
● بررسی خاکستر و مواد فرار
● کنترل دانسیته بالک
دستگاههای مورد استفاده:
- Viscometer
- Bulk Density Tester
- Ash Furnace
استانداردها:
DIN 53726، ASTM D3596
۱۱. لاستیک مصنوعی (SBR)
کاربردها:
تایر، تسمه نقاله، کفش، قطعات صنعتی.
اهداف آنالیز:
● بررسی ویسکوزیته و خواص الاستیکی
● کنترل استحکام کششی
● سنجش خاکستر
دستگاههای مورد استفاده:
- Mooney Viscometer
- Tensile Tester
- Cure Rheometer
استانداردها:
ASTM D1646، ASTM D638
۱۲. اتیلن دیکلراید (EDC)
کاربردها:
خوراک تولید وینیل کلراید منومر (VCM).
اهداف آنالیز:
● تعیین خلوص
● کنترل آب، آهن و اسیدیته
● اطمینان از ایمنی فرایند
دستگاههای مورد استفاده:
- GC
- Karl Fischer
- Titration Setup
استانداردها:
ASTM D4052، ASTM D2790
۱۳. وینیل کلراید منومر (VCM)
کاربردها:
خوراک تولید PVC.
اهداف آنالیز:
● کنترل خلوص بالا
● اندازهگیری ناخالصیهای سمی
● بررسی آب و اسید
دستگاههای مورد استفاده:
- GC
- Karl Fischer
- UV Analyzer
استانداردها:
ASTM D5507
14. MTBE
کاربردها:
افزودنی سوخت برای افزایش عدد اکتان بنزین.
اهداف آنالیز:
● تعیین خلوص MTBE
● کنترل متانول و آب
دستگاههای مورد استفاده:
- GC
- Moisture Analyzer
استانداردها:
ASTM D5441
۱۵. کاستیک سودا (NaOH)
کاربردها:
صنایع شیمیایی، کاغذسازی، تصفیه آب.
اهداف آنالیز:
● تعیین غلظت
● کنترل فلزات سنگین
● بررسی ناخالصیها
دستگاههای مورد استفاده:
- Titration Unit
- ICP / AAS
استانداردها:
ASTM D3875
۱۶. اسید کلریدریک (HCl)
کاربردها:
صنایع شیمیایی، شویندهها و تصفیه آب.
اهداف آنالیز:
● تعیین غلظت
● کنترل آهن و کلر آزاد
دستگاههای مورد استفاده:
- Titration Unit
- Colorimetric Analyzer
استانداردها:
ASTM D2790
۱۷. آب ژاول (Sodium Hypochlorite)
کاربردها:
ضدعفونی، صنایع آب و فاضلاب، بهداشتی.
اهداف آنالیز:
● اندازهگیری کلر آزاد
● کنترل قلیائیت
دستگاههای مورد استفاده:
- Titration Unit
- Colorimeter
استانداردها:
ASTM D2022
کاتالیستهای CCR و CRU در واحدهای آروماتیکی
در واحدهای آروماتیکی پتروشیمی بندر امام، بخشی از فرآیند تبدیل برشهای هیدروکربنی به محصولات آروماتیکی با استفاده از فناوریهای کاتالیستی انجام میشود.
CCR (Continuous Catalyst Regeneration) یک فرایند ریفرمینگ کاتالیستی پیوسته است که در آن کاتالیست بهصورت مداوم احیا میشود. این ویژگی باعث حفظ فعالیت کاتالیست، افزایش راندمان تولید و بهبود کیفیت محصولاتی مانند بنزن، تولوئن و زایلینها میگردد.
CRU (Catalytic Reforming Unit) به واحد ریفرمینگ کاتالیستی اطلاق میشود که در آن با استفاده از کاتالیستهای فلزی مناسب، هیدروکربنهای سنگینتر به ترکیبات آروماتیکی با ارزش افزوده بالاتر تبدیل میشوند. این واحد نقش مهمی در افزایش عدد اکتان محصولات و تأمین خوراک واحدهای آروماتیکی ایفا میکند.
بهکارگیری کاتالیستهای CCR و CRU در واحدهای آروماتیکی، ضمن افزایش بهرهوری فرایند، موجب کاهش توقفهای عملیاتی، بهبود کنترل کیفیت محصولات و ارتقای عملکرد کلی مجتمع میشود.
نتیجه گیری
پتروشیمی بندر امام بهعنوان یکی از بزرگترین و یکپارچهترین مجتمعهای مادر پتروشیمی ایران، تولیدکننده طیف متنوعی از محصولات گازی، آروماتیکی، پلیمری و شیمیایی است. در نتیجه، محصولات این مجتمع در صنایع پاییندستی متعددی از جمله پلاستیک، ساختمان، خودروسازی، نساجی، رنگ و رزین و صنایع شیمیایی پایه کاربرد گسترده دارند. علاوه بر این، تنوع خوراک ورودی و ساختار یکپارچه فرایند تولید، امکان تولید زنجیرهای کامل از محصولات پایه تا محصولات نهایی را فراهم کرده است.
از سوی دیگر، با توجه به حساسیت کاربرد این محصولات در صنایع مختلف، انجام آنالیزهای دقیق کنترل کیفیت در تمامی مراحل تولید از اهمیت بالایی برخوردار است. این آنالیزها با هدف تعیین خلوص، کنترل ناخالصیها، پایش خواص فیزیکی و شیمیایی، تضمین ایمنی فرایند و انطباق با استانداردهای بینالمللی انجام میشوند.
در این راستا، استفاده از تجهیزات پیشرفته آزمایشگاهی مانند GC، آنالیزورهای گوگرد، دستگاههای اندازهگیری رطوبت، آزمونهای مکانیکی پلیمر و روشهای شیمیتر، نقش مؤثری در ارتقای کیفیت محصولات ایفا میکند.
در نهایت، استقرار یک نظام جامع کنترل کیفیت مبتنی بر استانداردهای معتبر جهانی، در کنار تنوع محصولات و یکپارچگی فرایند تولید، جایگاه پتروشیمی بندر امام را بهعنوان یکی از قطبهای راهبردی صنعت پتروشیمی ایران تثبیت کرده است.
بنابراین، این مجتمع از منظر تولید، کیفیت و قابلیت رقابت، نقش کلیدی در تأمین نیاز بازار داخلی و حضور در بازارهای صادراتی دارد.
منابع
- شرکت پتروشیمی بندر امام خمینی (BIPC)
- شرکت ملی صنایع پتروشیمی (NPC)
- کتاب آزمونها و تجهیزات تخصصی آزمایشگاهی در صنعت پتروشیمی ایران
- کتاب تاریخ پتروشیمی ایران ( 1230 تا ۱۳۵۷) و پتروشیمی امیر کبیر (1377 تا 1398)
- ASTM International Standards
تجهیزات پیشنهادی شرکت آرتین آزما در حوزه آنالیز محصولات پتروشیمی
با توجه به اهمیت دقت، سرعت و قابلیت اطمینان در فرآیندهای آنالیز و کنترل کیفیت محصولات پتروشیمی، انتخاب تجهیزات آزمایشگاهی مناسب نقش کلیدی در بهینهسازی عملکرد آزمایشگاههای کنترل کیفیت (QC) دارد.
شرکت آرتین آزما مهر بهعنوان نماینده انحصاری برندهای معتبر بینالمللی در ایران، با بهرهگیری از دانش فنی و تجربه تخصصی در حوزه تجهیزات آنالیتیکال، مجموعهای از دستگاههای پیشرفته و سازگار با نیازهای صنایع پتروشیمی را پیشنهاد میدهد.
این تجهیزات با هدف افزایش دقت سنجش، کاهش خطاهای انسانی و تطبیق با استانداردهای بینالمللی (ASTM، ISO، EPA) انتخاب شدهاند. در ادامه، مهمترین ابزارهای پیشنهادی این شرکت معرفی میشوند:
GC (Gas Chromatograph)
برای آنالیز دقیق گازهای همراه، شناسایی ترکیبات فرار و تعیین ترکیب اجزای سبک و سنگین در محصولات مانند LPG، نفتا و رافینیت.
Atomic Absorption
دارای کاربرد گسترده در تعیین مقادیر فلزات سنگین (مانند Ni, Fe, Pb, Cu) در کاتالیستها، خوراکها و محصولات نهایی.
TOC Meter
ابزاری دقیق برای سنجش میزان مواد آلی محلول در محصولات شیمیایی مانند اوره، ملامین و پسابهای صنعتی.
FT-IR
برای شناسایی گروههای عاملی و ساختارهای مولکولی ترکیبات آلی، بررسی خلوص و شناسایی ناخالصیها.
UV-Vis
مناسب برای بررسی ترکیبات آلی و آنیونی مانند نیترات و نیتریت و سنجش رنگ یا شفافیت محصولات آروماتیکی.
Ion Meter for Ammonia
جهت اندازهگیری دقیق یون آمونیوم در محلولها و پایش کیفیت محصولات حاوی نیتروژن.
COD/BOD Analyzers
برای آنالیز اکسیژن مورد نیاز شیمیایی و زیستی در پسابها و محصولات جانبی، بهمنظور ارزیابی آلودگی زیستمحیطی.
Karl Fischer
دقیقترین روش برای سنجش رطوبت در نمونههای مایع و جامد، مطابق با استاندارد ASTM E203.
Flash Point Analyzer
دستگاهی ضروری برای بررسی ایمنی ترکیبات اشتعالپذیر مانند بنزن، زایلینها و حلالها.
بهکارگیری این تجهیزات در آزمایشگاههای مجتمعهای پتروشیمی، بهویژه در مجموعههایی همچون پتروشیمی بوعلی سینا، موجب ارتقاء سطح اطمینان در کنترل کیفیت، افزایش دقت در نتایج آنالیز، و انطباق با الزامات صادراتی میگردد.
شرکت آرتین آزما مهر با ارائهی خدمات فنی، نصب، آموزش و پشتیبانی تخصصی، رویکردی جامع در تجهیز و بهینهسازی آزمایشگاههای کنترل کیفیت صنعت پتروشیمی ارائه میدهد.
